Bạn có biết rằng, trên thế giới có khoảng 2-3% dân số mắc chứng cong vẹo cột sống, trong đó tới 80% trường hợp là do nguyên nhân vô căn? Đáng lo ngại hơn là nhiều trường hợp vẹo cột sống bắt đầu xuất hiện từ khi còn nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi đến trường. Vậy làm thế nào để nhận biết sớm và cải thiện cong vẹo cột sống học đường? Mời bạn theo dõi ngay sau đây.
1. Tổng quan về tình trạng cong vẹo cột sống học đường
Theo tạp chí sức khỏe Health Central, vẹo cột sống là loại biến dạng cột sống phổ biến nhất ở trẻ em trong độ tuổi đi học. Hằng năm, tại Hoa Kỳ ghi nhận thêm 3 triệu trường hợp mắc căn bệnh này với hầu hết là chứng vẹo cột sống vô căn ở tuổi vị thành niên. Ngoài ra, có khoảng 29.000 ca phẫu thuật vẹo cột sống được thực hiện cho trẻ tuổi thành niên hằng năm tại quốc gia này.
Theo thông tin báo Sức Khỏe Đời Sống (thuộc Bộ Y tế), tại Việt Nam số trẻ em bị cong, vẹo cột sống chiếm từ 0,5 đến 1% dân số. Tình trạng cong vẹo cột sống học đường chủ yếu xuất phát từ những nguyên nhân phổ biến như: Ngồi sai tư thế khi học, sử dụng bàn ghế không đúng chuẩn, đeo ba lô nặng hoặc đeo lệch một bên vai và thói quen ít vận động.
Dưới đây là 6 loại vẹo cột sống thường gặp nhất ở trẻ trong độ tuổi học đường, được tổng hợp từ Hospital for Special Surgery (một bệnh viện chỉnh hình hàng đầu tại Hoa Kỳ):
- Vẹo cột sống bẩm sinh. Đây là tình trạng xương không đối xứng khi mới sinh và các đốt sống cột sống có thể được hình thành một phần (liệt nửa đốt sống) hoặc hình nêm.
- Vẹo cột sống vô căn ở trẻ sơ sinh (0-3 tuổi).
- Vẹo cột sống vô căn ở trẻ vị thành niên (3-8 tuổi) là phổ biến nhất.
- Vẹo cột sống vô căn ở trẻ thành niên (8-18 tuổi).
- Vẹo cột sống thần kinh cơ gây ra bởi một tình trạng toàn thân tiềm ẩn như bại não, loạn dưỡng cơ, nứt đốt sống, khối u tủy sống hoặc tê liệt.
- Vẹo cột sống hội chứng: Bắt nguồn từ Hội chứng Marfan, Hội chứng Ehlers-Danlos, bệnh u xơ thần kinh, Hội chứng Prader-Willi, Hội chứng arthrogryposis và Hội chứng Riley-Day.
>> Xem thêm: Mẹo hay để mẹ phát hiện vẹo cột sống ở trẻ
2. Dấu hiệu nhận biết sớm cong vẹo cột sống học đường
Phụ huynh có thể nhận biết tình trạng cong vẹo cột sống ở trẻ đi học thông qua những dấu hiệu sau:
2.1 Các dấu hiệu thường gặp nhưng dễ bỏ qua
Nhiều dấu hiệu ban đầu của cong vẹo cột sống học đường thường rất nhẹ và dễ bị nhầm lẫn với sự mệt mỏi thông thường trong học tập, vận động. Tuy nhiên, nếu chú ý kỹ, bạn có thể phát hiện ra các biểu hiện sau:
- Vai lệch, một bên xương bả vai nhô cao hơn bên còn lại.
- Một bên hông nhô ra hoặc lệch, chân không đều.
- Dáng đi không thẳng, nghiêng về một bên.
- Lưng gù, lưng cong bất thường khi đứng nghiêm.
2.2 Dấu hiệu dễ nhầm lẫn với các tình trạng khác
Một số biểu hiện của cong vẹo cột sống học đường có thể bị nhầm với các tình trạng tạm thời hoặc không liên quan đến cột sống. Cụ thể là:
- Sai lệch tư thế tạm thời do ngồi lâu, đeo ba lô nặng.
- Đau cơ do hoạt động quá sức hoặc chơi thể thao quá sức.
- Lệch vai do vẹo xương quai xanh tạm thời, thường tự điều chỉnh sau khi nghỉ ngơi.
Liệu bạn có duy trì tư thế ngồi đúng khi đọc bài viết này? Đời sống và tính chất công việc vô tình đặt chúng ta vào tình trạng ngồi quá lâu trong thời gian dài và ngồi sai tư thế nhưng lại không nhận ra. Với một số người,…
2.3 Cách kiểm tra tại nhà để nhận biết sớm
Ngoài ra, để nhận biết sớm tình trạng cong vẹo cột sống tuổi học sinh, phụ huynh có thể thực hiện một số bài kiểm tra đơn giản tại nhà như:
- Test cúi người về phía trước (Adam’s test): Phụ huynh hãy yêu cầu trẻ cúi người về phía trước, tay thả lỏng. Sau đó, quan sát dọc theo đường sống lưng xem có phần nào nhô cao bất thường không.
- Đứng thẳng trước gương: Quan sát xem hai vai, hai hông và hai xương bả vai có đối xứng với nhau không.
- Kiểm tra dáng đứng mỗi ngày: Nếu thấy trẻ thường đứng nghiêng một bên, lưng cong hoặc tư thế không tự nhiên thì phụ huynh nên đưa đi kiểm tra chuyên sâu.
3. Phân biệt các loại cong vẹo cột sống thường gặp
Không phải tất cả các dạng sai lệch cột sống đều giống nhau. Việc nhận biết đúng từng loại cong vẹo cột sống học đường sẽ giúp phụ huynh và giáo viên có hướng theo dõi cũng như xử lý phù hợp. Dưới đây là các dạng cong vẹo cột sống thường gặp:
- Gù lưng: Là tình trạng lưng trên có độ cong lớn hơn 45 độ. Khi đứng thẳng, đầu và cổ chúi về phía trước; đồng thời dễ gây nhức mỏi ở lưng, chân.
- Ưỡn cột sống (võng lưng): Là tình trạng xương chậu nghiêng về phía trước quá nhiều thành tư thế võng lưng ngựa. Khi nằm thẳng, lưng sẽ không tiếp xúc hoàn toàn với mặt đất/ sàn nhà.
- Vẹo cột sống: Là tình trạng cột sống bị cong theo hình chữ S hoặc chữ C khi nhìn từ phía sau. Một bên vai hoặc xương bả vai nhô cao hơn, hông lệch rõ rệt.
- Lệch vai, lệch hông, chân không đều: Dễ thấy nhất là khi đứng thẳng, hai vai không ngang nhau, một bên cao – một bên thấp. Đồng thời, một bên hông nhô ra hoặc bị lệch về một phía; quan sát kỹ có thể thấy chiều dài hai chân không đều, dẫn đến dáng đi lệch.
4. Cong vẹo cột sống học đường khi nào cần can thiệp?
Việc phát hiện dấu hiệu và can thiệp sớm sẽ hạn chế những ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ xương ở trẻ trong độ tuổi đi học. Cụ thể, phụ huynh hãy theo dõi những mốc thời điểm cần can thiệp sau:
4.1 Các mốc cảnh báo cần gặp bác sĩ chuyên khoa
Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa cơ xương khớp nếu trẻ có các biểu hiện như:
- Nhận thấy rõ sự lệch vai, lệch hông hoặc cong lưng bất thường khi thực hiện các bài test tại nhà.
- Trẻ than đau mỏi lưng kéo dài, kể cả khi đã điều chỉnh tư thế ngồi học.
- Kết quả kiểm tra y tế tại trường học có dấu hiệu nghi ngờ về lệch trục cột sống hoặc tư thế.
4.2 Dựa vào độ tuổi và giai đoạn phát triển
Giai đoạn dậy thì (khoảng 10 – 16 tuổi) là thời điểm cột sống phát triển mạnh mẽ, nên cũng là lúc dễ phát sinh hoặc tiến triển cong vẹo cột sống học đường. Việc phát hiện và can thiệp sớm ở độ tuổi này giúp điều chỉnh hiệu quả và giảm nguy cơ phải can thiệp phẫu thuật sau này.
4.3 Liên quan đến chứng bàn chân bẹt
Ít ai biết rằng, bàn chân bẹt cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cột sống. Khi bàn chân không có độ cong tự nhiên, dáng đi dễ lệch trục, lâu ngày dẫn đến lệch hông, lệch vai, và cong vẹo cột sống. Do đó, khi nhận thấy trẻ hay mỏi chân, đau lưng hoặc giày dép của trẻ bị mòn lệch một bên, phụ huynh cũng nên sớm đưa trẻ đi thăm khám.
Vai trò của phụ huynh và giáo viên giúp phát hiện sớm cong vẹo cột sống học đường Nếu cong vẹo cột sống ở trẻ đi học không được phát hiện và can thiệp kịp thời, trẻ có thể gặp phải nhiều hậu quả nghiêm trọng như: biến dạng cột sống, giảm khả năng vận động, đau mỏi kéo dài, ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng cuộc sống sau này. Do đó, phụ huynh và giáo viên giữ vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường ở học sinh, thông qua những việc làm cụ thể như:
|
5. Cách cải thiện và phòng ngừa cong vẹo cột sống học đường hiệu quả
Phòng ngừa và can thiệp sớm cong vẹo cột sống ở trẻ đi học không chỉ giúp duy trì tư thế chuẩn mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cột sống lâu dài, giảm nguy cơ phải điều trị phức tạp về sau.
5.1 Các cách cải thiện cong vẹo cột sống học đường
Khi đã có dấu hiệu cong vẹo cột sống, việc điều chỉnh đúng cách và kiên trì theo hướng dẫn chuyên môn sẽ mang lại kết quả tích cực. Một số phương pháp cải thiện thường được áp dụng bao gồm:
5.1.1 Kiên trì áp dụng một số bài tập phù hợp
Nếu được phát hiện sớm, với những trẻ bị cong vẹo cột sống dưới 20 độ, việc cải thiện không quá khó. Lúc này, phụ huynh cần bổ sung cho trẻ các loại vitamin, khoáng chất, canxi,… kết hợp giúp con tập luyện các bài tập chuyên biệt đẩy nhanh quá trình cải thiện cong vẹo cột sống.
> Tham khảo bài viết: Các bài tập thể dục cho người bị vẹo cột sống
5.1.2 Sử dụng nẹp chỉnh hình
Đối với trường hợp trẻ có độ cong lớn hơn 20 độ và dưới 40 độ, đeo nẹp chỉnh hình ngày đêm sẽ giúp cải thiện. Ngoài ra, phụ huynh hãy khuyến khích trẻ kết hợp với bơi lội, tập xà đơn để tăng hiệu quả trong quá trình cải thiện.
5.1.3 Nắn chỉnh Cột sống Chiropractic
Những trường hợp vẹo cột sống có độ cong từ 20 độ trở lên, phụ huynh có thể cân nhắc cho trẻ thực hiện phẫu thuật hoặc các liệu pháp nắn chỉnh cột sống. Tuy nhiên, đối với các bệnh nhi nhỏ tuổi, phẫu thuật vẹo cột sống tiềm ẩn khá nhiều rủi ro như sốc thuốc, hôn mê, nguy cơ liệt do tổn thương hệ thần kinh…
Tại phòng khám ACC, phương pháp Nắn chỉnh cột sống Chiropractic kết hợp Vật lý trị liệu và Phục hồi chức năng được xem là cách cải thiện vẹo cột sống tối ưu hiện nay. Với thao tác tay nhẹ nhàng, các đốt sống sai lệch sẽ được đưa về vị trí ban đầu, phục hồi đường cong sinh lí cột sống một cách tự nhiên.
Trường hợp em N.V.T (9 tuổi) đã cải thiện tại ACC. Em T. được các bác sĩ chỉ định một liệu trình cải thiện tích cực trong 12 buổi, sử dụng phương pháp chính là nắn chỉnh cột sống Chiropractic và Phục hồi chức năng trong vòng 12 tuần. T. tham gia 12 buổi cải thiện tại phòng khám và tiếp tục tập thêm các bài tập tại nhà từ 3-4 lần mỗi tuần, với thời lượng 20-30 phút mỗi lần.
Sau liệu trình 12 buổi, độ cong vẹo cột sống của T. đã giảm từ 16.1 độ xuống còn 7.4 độ. Sau khi hoàn thành liệu trình cải thiện tích cực, T. được khuyến nghị tiếp tục luyện tập tại nhà và duy trì tư thế đúng khi sinh hoạt và học tập.
Ngoài ra, khi điều trị ở phòng khám ACC, bạn còn có thể yên tâm vì những lý do sau:
- Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Chiropractic 100% là người nước ngoài, có đầy đủ giấy phép hành nghề và dày dặn kinh nghiệm sẽ trực tiếp thăm khám, xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa phù hợp.
- Trang thiết bị hiện đại như tia laser cường độ cao, sóng xung kích Shockwave,… sẽ góp phần thúc đẩy hiệu quả điều trị cũng như ngăn ngừa các biến chứng cong vẹo cột sống tiến triển trầm trọng.
- Tại ACC, bác sĩ đồng hành sát sao trong quá trình điều trị, tư vấn chế độ sinh hoạt và hướng dẫn bài tập phù hợp từng mức độ cong vẹo, giúp cải thiện nhanh và giảm nguy cơ tái phát.
- Quy trình chuyên nghiệp cùng đội ngũ nhân viên tận tâm, hỗ trợ nhiệt tình giúp phụ huynh tiết kiệm thời gian, không phải chờ đợi lâu.
Tầm soát bàn chân bẹt sớm để phòng tránh cong vẹo cột sống học đường Bên cạnh tầm soát cong vẹo cột sống, cha mẹ cũng cần quan tâm đến tầm soát bàn chân cho trẻ. Hội chứng bàn chân bẹt là một trong những nguyên nhân dẫn đến cong vẹo cột sống ở trẻ trong độ tuổi học đường. Việc phát hiện sớm và xử lý đồng thời cả hai vấn đề sẽ giúp điều chỉnh tư thế toàn diện, bảo vệ hệ vận động cho trẻ ngay từ những năm học đầu đời. Hiểu được mối liên hệ của hai tình trạng này và nỗi lo của phụ huynh trong hành trình chăm sóc sức khỏe xương khớp cho con, ACC triển khai chương trình tầm soát toàn diện tại các phòng khám ở TP.HCM và Hà Nội. Khi trẻ đến khám cột sống, sẽ được khám tầm soát bàn chân bẹt MIỄN PHÍ và ngược lại. Đặc biệt, quy trình thăm khám bàn chân bẹt tại ACC được thực hiện bài bản từ tư vấn, kiểm tra, điều trị đến theo dõi sau điều trị – minh bạch, kỹ lưỡng và luôn đặt trải nghiệm của trẻ cùng phụ huynh lên hàng đầu.
>> Đừng chờ đến khi con than đau lưng, mỏi chân mới kiểm tra! Hãy chủ động tầm soát cột sống và bàn chân bẹt cho trẻ ngay hôm nay. Liên hệ ACC để được tư vấn miễn phí, đặt lịch khám nhanh chóng tại hệ thống phòng khám TP.HCM & Hà Nội. |
5.2 Mẹo hữu ích phụ huynh có thể áp dụng phòng ngừa
Ngoài những cách cải thiện trên, phụ huynh và giáo viên có thể góp phần phòng ngừa tình trạng cong vẹo cột sống học đường cho trẻ bằng những cách như:
- Chọn bàn ghế học phù hợp theo chiều cao và balo có đệm lưng – quai đều.
- Khuyến khích trẻ tham gia các môn như bơi lội, kéo xà, đi bộ, đặc biệt tốt cho cột sống.
- Sử dụng miếng lót chỉnh hình cho trẻ có bàn chân bẹt (nếu đã được chẩn đoán).
- Chủ động cho trẻ khám tầm soát cột sống học đường định kỳ 6 tháng một lần.
Theo Sở Y tế TP. HCM Trung tâm kiểm soát bệnh tật, để phòng tránh cong vẹo cột sống học đường, phụ huynh và giáo viên hãy đảm bảo trẻ ngồi đúng tư thế sau:
Cong vẹo cột sống học đường không chỉ ảnh hưởng đến tư thế mà còn tác động lâu dài đến sức khỏe và sự tự tin của trẻ. Phát hiện sớm – can thiệp đúng – đồng hành kịp thời chính là “chìa khóa” giúp con phát triển vóc dáng toàn diện. Phụ huynh và giáo viên, hãy cùng nhau quan sát, lắng nghe và chủ động kiểm tra sức khỏe hệ vận động cho trẻ ngay từ hôm nay.
>> Xem thêm:
- Ngăn ngừa vẹo cột sống từ sớm – Bạn đã làm đúng cách chưa?
- Phụ nữ bị vẹo cột sống có mang thai được không? Đừng bỏ lỡ những lưu ý quan trọng
- Những sai lầm thường gặp khi điều trị cong vẹo cột sống
Đặt lịch hẹn
