Đau thần kinh tọa là gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Đau thần kinh tọa là bệnh phổ biến ở những người trong độ tuổi từ 30 – 50. Nếu không được điều trị tận gốc, đau thần kinh tọa có thể làm người bệnh bị suy giảm các chức năng vận động một cách nghiêm trọng.

1. Đau thần kinh tọa là gì?

Dây thần kinh tọa (dây thần kinh hông to) là dây thần kinh kéo dài từ phần dưới thắt lưng đến tận các ngón chân. Chức năng chính của dây thần kinh tọa là chi phối vận động và cảm giác chi dưới.

Đau thần kinh tọa (sciatica pain) là cảm giác đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa. Cơn đau xuất phát từ cột sống thắt lưng, lan ra mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, mắt cá ngoài đến tận các ngón chân.

Tùy theo vị trí tổn thương mà hướng lan của các cơn đau có thể khác nhau. Ví dụ, tổn thương rễ dây thần kinh L4 chỉ đau đến khoeo chân, nhưng nếu tổn thương rễ L5 có thể đau lan từ mu bàn chân đến lòng bàn chân và tận hết ở ngón út.

2. Triệu chứng đau thần kinh tọa

Các dấu hiệu của bệnh thần kinh tọa bao gồm:

• Đau thắt lưng, lan dọc xuống chân theo đường đi của dây thần kinh tọa. Chưa kể nó còn có khả năng gây đau dây thần kinh lưng thấp đến mông và mặt sau của đùi, bắp chân.
• Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột hoặc đau âm ỉ, tăng lên khi người bệnh vận động quá sức, thay đổi tư thế, ho, hắt hơi. Đôi khi người bệnh đau thần kinh tọa cảm thấy như một cú giật hoặc điện giật.
• Ngoài triệu chứng đau thần kinh tọa, người bệnh có thể kèm theo cảm giác tê nóng, ngứa ran, đau rát bỏng hoặc kiến bò ở các khu vực bị đau. Một số trường hợp có thể bị đau dây thần kinh tọa ở mông hoặc đau dây thần kinh tọa chân trái/ chân phải kèm yếu cơ.

Tìm hiểu rõ hơn về đau thần kinh tọa – Tư vấn cùng chuyên gia:

3. Nguyên nhân đau dây thần kinh tọa

Thoát vị đĩa đệm là nguyên nhân chính gây đau thần kinh tọa (chiếm 80% các trường hợp). Theo đó, khi đĩa đệm cột sống thoát ra khỏi vị trí bình thường, dây thần kinh tọa sẽ bị chèn ép dẫn tới cảm giác đau buốt. Điều này cũng xảy ra tương tự với những người bị gai cột sống hoặc có khối u hoặc nang nằm trên cột sống.

Các yếu tố nguy cơ:

• Tuổi tác: Những người trong độ tuổi từ 30 đến 50 thường có nguy cơ cao bị thần kinh tọa do sự thoái hóa tự nhiên của cột sống theo thời gian.
• Thừa cân, béo phì: Tăng cân có thể gây áp lực lên cột sống và đĩa đệm, làm tăng nguy cơ chèn dây thần kinh tọa. Điều này có nghĩa là bạn dễ bị đau thần kinh tọa khi mang thai hoặc bị thừa cân béo phì.
• Bệnh tiểu đường: Đây là bệnh lý có thể gây tổn thương dây thần kinh, trong đó có dây thần kinh tọa, từ đó làm khởi phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng đau.
• Tính chất công việc: Nếu công việc đòi hỏi bạn phải khiêng nhấc vật nặng thường xuyên hoặc ngồi lâu ở một tư thế cũng có thể làm tổn thương đĩa đệm và gây ra đau, viêm dây thần kinh tọa.

4. Đối tượng nào dễ mắc phải đau thần kinh tọa?

Căn cứ vào nguyên nhân và yếu tố nguy cơ kể trên, một số đối tượng sau có nguy cơ bị đau, viêm thần kinh tọa hơn:

• Người cao tuổi, người mắc bệnh nền (tiểu đường).
• Người làm việc văn phòng, ít vận động, ngồi sai tư thế trong thời gian dài… rất dễ bị căng cơ, lệch cột sống hoặc thoát vị đĩa đệm vùng thắt lưng. Lâu dần, các vấn đề này có thể gây chèn ép dây thần kinh cơ bì, dẫn đến đau lan từ lưng xuống chân.
• Những người thường xuyên mang vác vật nặng, cúi – xoay người sai cách hoặc thực hiện các động tác lặp đi lặp lại trong công việc (như công nhân, bốc vác, nông dân…).
• Phụ nữ mang thai cũng có khả năng bị bệnh thần kinh tọa, do trọng lượng của thai nhi đè lên dây thần kinh khi ngồi hoặc khi co thắt chân.

5. Đau dây thần kinh tọa có nguy hiểm không? 

Đau thần kinh tọa là bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, những biến chứng đau thần kinh tọa gây nhiều khó chịu cho người bệnh và có thể gây suy giảm chức năng vận động.

Khi bị đau dây thần kinh tọa mãn tính, cơn đau có thể xuất hiện liên tục và kéo dài khiến chất lượng cuộc sống của người bệnh bị ảnh hưởng. Ngoài ra, nếu dây thần kinh bị chèn ép nghiêm trọng thì có thể ảnh hưởng đến hệ cơ, gây ra yếu và teo cơ, ví dụ như chứng thả bàn chân (tên gọi khác: tổn thương thần kinh mác, bàn chân rớt, foot drop). Tình trạng này khiến chân người bệnh thường xuyên bị tê và không thể đi lại bình thường.

Nguy hiểm hơn, đau dây thần kinh tọa có thể gây tổn thương dây thần kinh vĩnh viễn, từ đó dẫn đến mất cảm giác hoàn toàn ở chân.

Xem thêm: Các biến chứng đau thần kinh tọa

6. Cách phân biệt đau thần kinh tọa với bệnh lý khác

Các triệu chứng của bệnh đau dây thần kinh tọa có thể gây nhầm lẫn với một số bệnh lý khác, đặc biệt là thoát vị đĩa đệm và hội chứng cơ hình lê. Điều này có thể khiến chẩn đoán sai dẫn đến việc áp dụng cách điều trị thần kinh tọa không hiệu quả. Vậy điểm khác biệt giữa thoát vị đĩa đệm, hội chứng cơ hình lê và đau thần kinh tọa là gì?

6.1. Phân biệt đau thần kinh tọa và thoát vị đĩa đệm

Đau thần kinh tọa có thể là triệu chứng của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hoặc các bệnh lý khác. Người bệnh có thể cùng lúc mắc phải cả hai tình trạng thoát vị đĩa đệm và đau thần kinh tọa. Tuy nhiên, cơn đau của 2 bệnh lý này có một số điểm khác biệt như:

• Cơn đau thần kinh tọa xuất hiện theo đường đi của dây thần kinh tọa, kéo dài từ vùng thắt lưng lan xuống hông, mông và chân, kèm theo biểu hiện nóng rát kể cả khi nghỉ ngơi.
• Cơn đau do thoát vị đĩa đệm xuất hiện ở vùng thắt lưng ở cả hai bên cơ thể. Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng thắt lưng và tăng dần khi gắng sức.

6.2. Phân biệt đau thần kinh tọa và hội chứng cơ hình lê

Cơn đau của đau thần kinh tọa và hội chứng cơ hình lê đều chạy dọc từ thắt lưng, lan xuống mông, bàn chân và ngón chân, gây tê nhức, ngứa ran một bên cơ thể. Tuy nhiên:

• Cơn đau thần kinh tọa thường dữ dội hơn cơn đau do hội chứng cơ hình lê, ảnh hưởng đến hoạt động và di chuyển của người bệnh.
• Cơn đau của hội chứng cơ hình lê thường không xuất hiện ở mặt ngoài đùi. Ngoài ra, cơn đau của hội chứng này có thể giảm đi khi người bệnh đi bộ hướng bàn chân ra ngoài do tư thế này giúp giảm sự bó chặt ở cơ hình lê.

Cơn đau do thần kinh tọa có thể gây nhầm lẫn với các dấu hiệu về sức khỏe khácTham khảo: Cách phân biệt đau thần kinh tọa và hội chứng Piriformis

7. Đau thần kinh tọa có chữa khỏi không?

Đau thần kinh tọa có thể chữa khỏi nếu điều trị đúng nguyên nhân và đúng phương pháp. Được biết có khoảng 80 – 90% trường hợp bệnh thần kinh tọa đã khỏi bệnh bằng các phương pháp điều trị bảo tồn mà không cần phẫu thuật, một nửa trong số này hồi phục hoàn toàn trong vòng 6 tuần.

Vậy bị đau thần kinh tọa nên làm gì? Tốt nhất, khi xuất hiện các dấu hiệu của bệnh, bạn không nên tự ý điều trị tại nhà mà nên đến bác sĩ để kiểm tra và tìm ra phương pháp điều trị đau thần kinh tọa phù hợp.

8. Các kỹ thuật chẩn đoán đau thần kinh tọa

8.1. Thăm khám với bác sĩ

Khi khám đau thần kinh tọa, trước tiên, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý và các triệu chứng gần đây của bạn để sàng lọc các nguy cơ. Điều này giúp bác sĩ quyết định có cần thực hiện thêm các phương pháp chẩn đoán khác để xác định tình trạng bệnh lý chính xác hơn.

8.2. Kiểm tra khả năng vận động

Phương pháp kiểm tra này giúp xác định mức độ, vị trí và nguyên nhân khiến bạn bị đau. Các động tác kiểm tra có thể bao gồm:

• Đi kiễng gót chân để kiểm tra sức mạnh của cơ bắp chân, đồng thời xem xét có bị đau thần kinh tọa chân trái hoặc đau dây thần kinh tọa chân phải không.
• Nâng chân thẳng để xác định chính xác các dây thần kinh bị ảnh hưởng và xác định xem bạn có gặp vấn đề về đĩa đệm hay không.
• Các động tác kéo căng và chuyển động khác để xác định cơn đau và kiểm tra độ linh hoạt lẫn sức mạnh của cơ.

8.3. Chẩn đoán hình ảnh

Để tăng mức độ tin cậy, nhất là với trường hợp đau thần kinh tọa mãn tính, bác sĩ sẽ đề nghị bạn thực hiện thêm các kiểm tra hình ảnh như:

• Chụp X-quang cột sống để kiểm tra vị trí của các đốt sống, gai xương.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) để xem hình ảnh chi tiết của đĩa đệm và các mô mềm bao quanh cột sống.
• Điện cơ đồ (EMG) để kiểm tra mức độ di chuyển của các xung điện qua dây thần kinh tọa và phản ứng của các cơ.
• Chụp tủy đồ để xác định xem đốt sống hoặc đĩa đệm có gây chèn ép tủy, từ đó gây ra cơn đau hay không.

9. Phương pháp điều trị đau thần kinh tọa

Hiện nay có những cách chữa đau thần kinh tọa đang được áp dụng là:

9.1. Dùng thuốc

Bạn có thể sử dụng một số loại thuốc chống viêm để làm giảm các cơn đau do đau dây thần kinh tọa gây ra. Các loại thuốc này bao gồm aspirin, ibuprofen và naproxen.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nguyên nhân đau thần kinh tọa có thể là do thoát vị đĩa đệm chèn ép dây thần kinh. Nếu chỉ sử dụng thuốc giảm đau chữa đau dây thần kinh tọa chỉ có tác dụng tạm thời, người bệnh không thể nào khỏi bệnh. Hơn nữa, việc tự ý dùng thuốc chữa thần kinh tọa có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, ảnh hưởng gan, thận và dạ dày… Vì vậy, người bệnh cần được chẩn đoán chính xác nguyên nhân để tìm được liệu trình chữa đau thần kinh tọa thích hợp.

>> Xem thêm: Thuốc đặc trị đau dây thần kinh tọa và những lưu ý cần biết

9.2. Phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định cho những bệnh nhân đau dây thần kinh tọa không đáp ứng với các cách trị đau thần kinh tọa khác hoặc xuất hiện các biến chứng như: cơ yếu đi đáng kể, mất khả năng kiểm soát ruột – bàng quang. Lúc này, bác sĩ sẽ loại bỏ nguyên nhân khiến dây thần kinh tọa bị chèn ép như gai cột sống, một phần đĩa đệm bị thoát vị, khối u…

9.3. Trị liệu thần kinh cột sống

Phương pháp này còn được biết đến với tên gọi Chiropractic, là phương pháp điều trị không thuốc, không phẫu thuật theo tiêu chuẩn Mỹ. Theo đó, bác sĩ sẽ thực hiện nắn chỉnh bằng tay để đưa các đốt sống về đúng vị trí vốn có và giảm áp lực lên đĩa đệm. Nhờ đó, áp lực từ đĩa đệm lên dây thần kinh sẽ được giải phóng hiệu quả.

9.4. Vật lý trị liệu phục hồi chức năng

Các bài tập vật lý trị liệu có tác dụng điều chỉnh vị trí cột sống, tăng cường sức mạnh các cơ bắp hỗ trợ lưng và cải thiện tính linh hoạt các cơ. Điều này giúp phục hồi chức năng vận động của cơ-xương-khớp và ngăn ngừa bệnh tái phát trong tương lai.

10. Đau dây thần kinh tọa khám chữa bệnh ở đâu tốt?

Với gần 20 năm kinh nghiệm điều trị các bệnh lý cơ xương khớp (bao gồm đau thần kinh tọa), ACC tự hào là phòng khám uy tín được nhiều bệnh nhân tin chọn. Bằng việc ứng dụng thành công liệu trình điều trị đau thần kinh tọa kết hợp Chiropractic với Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng dưới sự hỗ trợ của các máy móc hiện đại. Nhiều bệnh nhân được chữa lành các cơn đau thần kinh tọa một cách tự nhiên, phục hồi khả năng vận động linh hoạt mà không dùng thuốc hay phẫu thuật.

Với tỷ lệ thành công đến 95%, ACC tự hào mang đến cho bệnh nhân những dịch vụ chăm sóc sức khỏe và chữa bệnh tốt nhấtĐến với ACC, người bệnh hoàn toàn hài lòng từ khâu thăm khám đến điều trị bệnh, bởi:

• Có 100% bác sĩ nước ngoài chuyên khoa Chiropractic giàu kinh nghiệm: ACC sở hữu đội ngũ bác sĩ nước ngoài (từ Mỹ, Pháp, Hàn Quốc và New Zealand) và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm. Nhờ đó chẩn đoán chuẩn xác, lên kế hoạch điều trị tối ưu, mang lại hiệu quả cao.
• Phác đồ điều trị cá nhân hóa: Tại ACC, mỗi bệnh nhân được xây dựng phác đồ trị riêng biệt, dựa trên tình trạng sức khỏe, nguyên nhân gây bệnh và mức độ tổn thương dây thần kinh tọa cụ thể. Các bác sĩ sẽ đánh giá kỹ lưỡng trước khi kết hợp các phương pháp trị liệu phù hợp, nhằm mang lại hiệu quả tối ưu và rút ngắn thời gian phục hồi.
• Cơ sở vật chất khang trang, thiết bị hiện đại: ACC không chỉ mang đến không gian khám chữa bệnh rộng rãi, sạch sẽ và thân thiện, mà còn chú trọng đầu tư hệ thống trang thiết bị trị liệu hiện đại nhập khẩu từ châu Âu. Nổi bật trong số đó là máy kéo giãn giảm áp cột sống DTS, thiết bị giảm áp Vertetrac, máy phục hồi chức năng ATM2, sóng xung kích Shockwave, tia laser thế hệ IV… Tất cả nhằm mang đến cho người bệnh trải nghiệm điều trị đạt chuẩn quốc tế, an toàn và hiệu quả.

• Đội ngũ nhân viên thân thiện: Tại ACC, đội ngũ nhân viên luôn đồng hành và lắng nghe mọi nhu cầu của bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị. Nhờ sự theo sát sát sao và tinh thần hỗ trợ kịp thời, bệnh nhân luôn cảm thấy an tâm và được chăm sóc một cách tận tình, chu đáo nhất.
• Quy trình thăm khám khoa học, tiết kiệm thời gian tối đa: Nhằm rút ngắn thời gian khám chữa bệnh cho quý khách, ACC còn tinh giản quy trình thăm khám khoa học chỉ 5 bước. Đặc biệt, người bệnh có thể chủ động đặt lịch hẹn trước để được thăm khám đúng giờ, không phải chờ đợi.

> Liên hệ với phòng khám ACC để được tư vấn chi tiết liệu trình chữa đau dây thần kinh tọa đúng cách, sớm cải thiện tầm vận động để thoải mái sinh hoạt!

11. Cách phòng ngừa đau dây thần kinh tọa 

Việc thực hiện các biện pháp giúp phòng tránh bệnh thần kinh tọa không thể giúp loại trừ 100% khả năng mắc bệnh, nhưng có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Thường xuyên áp dụng các biện pháp sau sẽ giúp giảm khả năng bị đau thần kinh tọa:

• Tập thể dục, thể thao đều đặn.
• Điều chỉnh tư thế ngồi phù hợp: lựa chọn ghế ngồi có hỗ trợ lưng dưới, tay vịn và chân đế chắc chắn, xoay được.
• Hạn chế mang vác vật nặng quá sức, giữ lưng thẳng, tránh gập lưng khi nhấc vật nặng.
• Hạn chế ngồi lâu trong thời gian dài, nên đứng dậy và đi lại nhẹ nhàng sau mỗi 30–45 phút ngồi liên tục.
• Sử dụng gối hỗ trợ thắt lưng khi ngồi hoặc nằm để giữ đúng đường cong sinh lý của cột sống.
• Massage nhẹ nhàng vùng lưng dưới và mông để giảm căng cơ và tăng độ linh hoạt.
• Tăng cường thực phẩm giàu canxi, vitamin D, omega-3, magie và collagen để bảo vệ hệ xương khớp và giảm viêm.

Trên đây là những điều cần biết về đau thần kinh tọa. Mặc dù là bệnh rất phổ biến nhưng bạn không nên chủ quan để tránh ảnh hưởng đến chất lượng sống. Thay vào đó, khi xuất hiện các dấu hiệu của đau dây thần kinh tọa, bạn nên thăm khám và điều trị dứt điểm càng sớm càng tốt để tăng tỉ lệ hồi phục sức khỏe. Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm hiểu thêm về đau thần kinh tọa cùng bác sĩ Wade Brackenbury qua video:

12. Các thắc mắc khác về đau thần kinh tọa

12.1 Đau thần kinh tọa nên ăn gì, kiêng gì?

Người bệnh đau dây thần kinh tọa nên ăn các thực phẩm giàu canxi, vitamin D, omega-3 và chất chống viêm như dứa (thơm), nho, cá hồi, rau xanh, các loại hạt, trái cây tươi. Bên cạnh đó, để tránh làm nặng thêm tình trạng viêm và tổn thương dây thần kinh, bệnh nhân tránh tiêu thụ thịt đỏ, thực phẩm nhiều đường, dầu mỡ, hải sản, thức uống chứa cồn (bia, rượu).

> Xem thêm: Đau thần kinh tọa nên ăn gì và kiêng gì để nhanh hồi phục?

12.2 Bị đau thần kinh tọa khi nào nên đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám khi cơn đau kéo dài trên một tuần, không cải thiện với các biện pháp tại nhà, lan xuống chân kèm theo yếu cơ, tê bì hoặc ảnh hưởng đến khả năng vận động, đi lại. Điều trị sớm giúp tránh biến chứng nặng về sau.

12.3 Có nên vận động khi bị đau thần kinh tọa?

Vận động nhẹ nhàng đúng cách giúp tăng tuần hoàn, cải thiện linh hoạt cơ – khớp và hỗ trợ phục hồi. Tuy nhiên, nên tránh mang vác nặng, vận động sai tư thế hoặc tập luyện quá sức, và nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi thực hiện.

12.4 Người bệnh đau thần kinh tọa quan hệ được không?

Có thể. Đau thần kinh tọa không gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng sinh lý. Tuy nhiên, trong quá trình quan hệ, người bệnh nên lựa chọn tư thế phù hợp, nhẹ nhàng và tránh các chuyển động gây áp lực lên vùng thắt lưng để giảm cảm giác đau và đảm bảo an toàn.

> Có thể bạn quan tâm: Đau dây thần kinh tọa có quan hệ được không?