Dây chằng là một cấu trúc đặc biệt với chức năng kết nối và ổn định khớp. Riêng với đầu gối, bộ phận này có cấu tạo phức tạp gồm nhiều nhóm dây chằng khác nhau, mỗi loại đảm nhận vai trò riêng biệt. Vậy cấu tạo dây chằng đầu gối gồm những gì và hoạt động ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.
1. Dây chằng đầu gối là gì?
Dây chằng đầu gối là các dải mô liên kết sợi cứng, chủ yếu cấu tạo từ các phân tử collagen dai và dài. Dây chằng đầu gối có nhiệm vụ liên kết xương đùi với các xương cẳng chân, giúp ổn định khớp gối và ngăn chặn các chuyển động bất thường của xương.
2. Dây chằng đầu gối có vai trò thế nào?
Dây chằng đầu gối đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và hoạt động của khớp gối. Cụ thể là:
- Giữ vững khớp gối khi bàn chân chạm đất.
- Giúp xương ở vị trí đúng và cố định.
- Ngăn ngừa tình trạng xoắn của khớp gối.
- Ổn định cấu trúc khớp gối, hỗ trợ vận động linh hoạt.
- Hạn chế các chuyển động không an toàn hoặc bất thường của đầu gối.
3. Giải phẫu cấu tạo dây chằng đầu gối
Dây chằng đầu gối có cấu tạo bao gồm 4 sợi, đó là dây chằng chéo trước, chéo sau, bên trong và bên ngoài. Trong đó:
3.1 Dây chằng chéo trước (ACL)
Dây chằng chéo trước (ACL) nằm ở giữa đầu gối, kết nối xương đùi với xương chày. Chức năng chính của dây chằng chéo trước là kiểm soát chuyển động xoay và ngăn chặn xương chày trượt về phía trước quá mức so với xương đùi. Đây là một trong những dây chằng dễ bị tổn thương nhất.
3.2 Dây chằng chéo sau (PCL)
Dây chằng chéo sau (PCL) nằm ở trung tâm khớp gối và phía sau ACL, kết nối xương đùi với xương chày. Dây chằng chéo sau có nhiệm vụ ngăn chặn xương chày trượt về phía sau quá mức so với xương đùi, giúp duy trì sự ổn định của khớp gối khi thực hiện các động tác như bước lùi hoặc hạ thấp cơ thể. So với dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau dày và mạnh hơn, do đó ít bị chấn thương hơn.
3.3 Dây chằng bên trong (MCL)
Trong cấu tạo dây chằng đầu gối, dây chằng bên trong (MCL) là sợi dây kéo dài từ mặt trong đầu trên xương chày đến mặt trong đầu dưới xương đùi. Dây chằng bên trong này có tác dụng ổn định mặt trong của khớp gối, ngăn chặn khớp gối bị uốn cong quá mức về phía trong.
3.4 Dây chằng bên ngoài (LCL)
Dây chằng bên ngoài nằm ở mặt ngoài của khớp gối, kết nối xương đùi với xương mác. Dây chằng này có chức năng ổn định mặt ngoài của khớp gối, ngăn chặn khớp gối bị uốn cong quá mức về phía ngoài và bảo vệ khớp khỏi các lực tác động từ bên trong.
4. Các chấn thương thường gặp ở dây chằng đầu gối
Dây chằng đầu gối đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và chức năng của khớp gối. Tuy nhiên, chúng dễ bị tổn thương do chấn thương hoặc vận động quá mức. Dưới đây là 2 loại chấn thương dây chằng đầu gối thường gặp:
4.1 Đứt dây chằng
Đứt dây chằng đầu gối xảy ra khi có lực tác động quá lớn đến khớp gối khiến một hoặc nhiều dây chằng ở đầu gối bị rách hoàn toàn hoặc một phần. Nguyên nhân chính của tổn thương này thường là do chuyển động xoay đột ngột như chơi các môn thể thao (bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền) hoặc tai nạn giao thông, lao động.
Dấu hiệu nhận biết:
- Đau đột ngột và dữ dội tại vùng đầu gối.
- Nghe thấy tiếng ‘rắc’ vào thời điểm chấn thương.
- Sưng tấy xuất hiện trong vòng 24 giờ sau chấn thương.
- Cảm giác lỏng lẻo hoặc mất ổn định ở khớp gối.
- Đau khi chân bị thương tiếp xúc với mặt đất.
4.2 Giãn dây chằng
Giãn dây chằng đầu gối là tình trạng dây chằng bị kéo căng quá mức do chấn thương trong thể thao, tai nạn giao thông, lao động hoặc sinh hoạt hàng ngày. Ngoài ra, các tác động trực tiếp lên đầu gối hay chấn thương xoắn (như té ngã khi chạy hoặc mất thăng bằng khi đi xe máy và chống chân đột ngột) đều có thể dẫn đến giãn dây chằng.
Dấu hiệu nhận biết:
- Đau nhức tại vùng đầu gối, mức độ có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng.
- Sưng, nóng đỏ và bầm tím xung quanh khu vực bị tổn thương.
- Khó khăn khi đứng dậy hoặc vận động khớp gối.
- Cảm giác khớp gối không vững, dễ bị khuỵu gối khi di chuyển.
5. Chẩn đoán các vấn đề ở dây chằng đầu gối
Để chẩn đoán các vấn đề liên quan đến dây chằng đầu gối, trước tiên bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng. Quá trình này bao gồm đánh giá mức độ sưng, đau và phạm vi chuyển động của khớp gối.
Sau khi khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm hình ảnh để có cái nhìn chi tiết hơn về cấu tạo dây chằng đầu gối của bệnh nhân. Cụ thể là chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp CT cung cấp hình ảnh rõ nét về dây chằng, sụn và các mô mềm khác.
6. Phương pháp điều trị các vấn đề liên quan dây chằng gối
Các vấn đề liên quan đến dây chằng đầu gối có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và loại chấn thương. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:
6.1 Áp dụng RICE
Phương pháp RICE là một biện pháp sơ cứu hiệu quả cho các chấn thương mô mềm, bao gồm:
- Nghỉ ngơi (Rest): Việc nghỉ ngơi hợp lý giúp các mô tổn thương có thời gian tái tạo và phục hồi. Do đó, bạn nên hạn chế các hoạt động mạnh để tránh làm tình trạng dây chằng trở nên nghiêm trọng hơn.
- Chườm đá (Ice): Nhiệt độ lạnh giúp các mạch máu co lại, giảm lưu lượng máu đến vùng bị thương, từ đó hạn chế sưng và viêm. Theo đó, bạn nên bọc đá trong khăn rồi áp lên khu vực chấn thương trong khoảng 10 phút giúp giảm sưng, đau.
- Băng ép (Compression): Sử dụng băng đàn hồi quấn quanh vùng bị thương giúp cố định khớp, hạn chế sưng và giảm nguy cơ tổn thương thêm. Bạn lưu ý là quấn băng với lực vừa phải, không quá chặt để tránh ảnh hưởng đến tuần hoàn máu.
- Kê cao (Elevation): Nâng chân bị thương lên cao hơn mức tim, có thể đặt gối hoặc vật nâng đỡ dưới chân khi nằm nghỉ. Điều này giúp giảm áp lực lên vùng chấn thương, hỗ trợ máu và dịch bạch huyết lưu thông tốt hơn, từ đó giảm sưng nhanh chóng.
6.2 Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, naproxen,… cũng là cách điều trị các vấn đề liên quan đến dây chằng đầu gối. Các loại thuốc này thường được bác sĩ chỉ định để giúp giảm đau và sưng viêm tại chỗ. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ ảnh hưởng đến dạ dày, gan, thận.
6.3 Nẹp đầu gối
Nẹp đầu gối được sử dụng để hỗ trợ và ổn định khớp gối sau chấn thương. Cách này sẽ giúp hạn chế chuyển động không mong muốn, giảm đau và bảo vệ dây chằng trong quá trình hồi phục. Hiện có nhiều loại nẹp với chức năng khác nhau, do đó để đảm bảo hiệu quả và an toàn cần phải có sự tư vấn từ chuyên gia y tế.
6.4 Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi chức năng khớp gối. Phương pháp này bao gồm các bài tập kéo giãn nhằm tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện phạm vi chuyển động và khôi phục sự linh hoạt cho khớp. Để đảm bảo hiệu quả và an toàn, chương trình trị liệu cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu, phù hợp với tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.
Là đơn vị chuyên khoa hàng đầu tại Việt Nam trong điều trị các bệnh lý và chấn thương cơ xương khớp – cột sống bằng phương pháp không dùng thuốc, không phẫu thuật; phòng khám ACC đã áp dụng thành công liệu trình Vật lý trị liệu kết hợp phương pháp tiên tiến và trang thiết bị hiện đại đã điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh nhân gặp các vấn đề liên quan đến dây chằng đầu gối.
Tại đây, các bác sĩ chuyên khoa, dày dặn kinh nghiệm sẽ tiến hành thăm khám cẩn thận và dựa vào tình trạng tổn thương của người bệnh để thiết kế các bài tập Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng riêng biệt giúp cải thiện tình hình khớp gối, sớm lấy lại khả năng vận động. Trong suốt quá trình điều trị, bạn sẽ được các bác sĩ và kỹ thuật viên theo dõi chặt chẽ, hướng dẫn từng bước để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu.
Đặc biệt, phòng khám còn đầu tư hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại như sóng xung kích Shockwave và tia laser thế hệ IV để hỗ trợ phục hồi nhanh chóng. Trong đó:
- Sóng xung kích Shockwave giúp kích thích sản xuất Collagen, thúc đẩy quá trình phục hồi cấu trúc dây chằng tổn thương, từ đó hỗ trợ giảm đau và cải thiện chức năng vận động của khớp gối.
- Tia laser thế hệ IV có khả năng thâm nhập sâu vào xương khớp, giúp giảm viêm, thúc đẩy tái tạo mô sụn và hỗ trợ phục hồi khớp gối hiệu quả.
Ngoài ra, đối với trường hợp chấn thương dây chằng chéo trước và dây chằng bên trong, bác sĩ còn có thể chỉ định sử dụng băng dán cơ RockTape để giảm chèn ép vùng sưng viêm. Bên cạnh đó, bác sĩ còn tư vấn bổ sung các dưỡng chất như Sulfate Glucosamine, Chondroitin Sulfate và MSM để hỗ trợ cải thiện chức năng sụn khớp, giúp phục hồi sụn và mô mềm bị tổn thương hiệu quả hơn.
> Đừng để chấn thương dây chằng đầu gối làm gián đoạn cuộc sống của bạn! Đặt hẹn ngay để được tư vấn điều trị hiệu quả, an toàn mà không cần dùng thuốc hay phẫu thuật!
6.5 Phẫu thuật
Phẫu thuật tái tạo dây chằng là phương pháp can thiệp nhằm thay thế dây chằng bị tổn thương, giúp khôi phục sự ổn định của khớp gối. Tuy nhiên, phẫu thuật không phải là lựa chọn ưu tiên và chỉ cân nhắc cho những trường hợp đứt hoàn toàn dây chằng hoặc tổn thương nghiêm trọng, gây mất vững khớp, không thể điều trị bảo tồn.
Đối với những người không có nhu cầu vận động thể lực mạnh, không gặp tình trạng mất vững khớp gối hoặc thuộc nhóm người cao tuổi thường được khuyến nghị điều trị bảo tồn thay vì phẫu thuật. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp cần có sự tư vấn kỹ lưỡng từ bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu.
7. Cách bảo vệ dây chằng đầu gối khỏe mạnh
Để ngăn ngừa những tổn thương dây chằng đầu gối, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Duy trì cân nặng hợp lý nhằm giảm áp lực lên khớp gối.
- Kết hợp nhiều hình thức vận động, bao gồm tập tạ và các bài tập aerobic để tăng cường sức mạnh cơ bắp.
- Luôn khởi động kỹ trước khi vận động và kéo giãn cơ sau khi tập luyện.
- Tăng dần cường độ tập luyện để tránh quá tải đột ngột lên khớp gối.
- Sử dụng giày phù hợp với kích thước chân và đặc điểm vận động.
- Đeo đầy đủ các thiết bị bảo hộ khi tham gia thể thao để giảm nguy cơ chấn thương.
- Tránh thực hiện các động tác đột ngột gây áp lực lớn lên đầu gối, vì có thể làm tăng nguy cơ căng giãn hoặc đứt dây chằng.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung thực phẩm giàu Protein, Canxi và vitamin D, chất chống oxy hóa để xương khớp chắc khỏe.
Dây chằng đầu gối đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và linh hoạt của khớp gối. Hiểu rõ về cấu tạo dây chằng đầu gối và chức năng của chúng sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ và chăm sóc đầu gối. Nếu gặp phải chấn thương hoặc dấu hiệu bất thường, bạn nên sớm thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng không mong muốn.
Đặt lịch hẹn
