Thoái hóa đốt sống lưng là bệnh lý xương khớp mãn tính, xảy ra khi đĩa đệm và khớp xương bị thoái hóa, hình thành gai xương xung quanh đốt sống. Đây là những thay đổi tự nhiên khi quá trình lão hóa xảy ra. Ngoài gây ra tình trạng đau nhức, thoái hóa đốt sống lưng còn ảnh hưởng tới khả năng vận động và sinh hoạt thường ngày của người bệnh.
1. Bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng là gì?
Thoái hóa cột sống thắt lưng (Spondylosis) là tình trạng sụn khớp và đĩa đệm ở các đốt sống thắt lưng (từ L1 đến L5) bị hư tổn, đồng thời, phần xương dưới sụn và màng hoạt dịch bị thay đổi về cấu trúc do mất nước hoặc lão hóa. Đây là một bệnh lý xương khớp diễn tiến chậm, tăng dần về cấp độ và có thể gây đau âm ỉ, khiến người bệnh giảm khả năng vận động.
Thoái hóa đốt sống lưng có thể xảy ra ở các vị trí khác nhau trên cột sống, chẳng hạn như:
- Gai cột sống ngực ảnh hưởng tới phần giữa cột sống.
- Gai cột sống thắt lưng tác động tới phần lưng dưới.
- Gai cột sống đa tầng (Multilevel spondylosis) ảnh hưởng tới nhiều phần của cột sống.
2. Ai có nguy cơ bị thoái hóa cột sống thắt lưng?
Bệnh thoái hóa đốt sống lưng có nguy cơ xảy ra ở 7 nhóm đối tượng sau:
- Thống kê từ Viện phẫu thuật chỉnh hình Hoa Kỳ cho biết, khoảng hơn 80% người trên 60 tuổi mắc phải tình trạng thoái hóa cột sống lưng.
- Những người làm công việc văn phòng, thường xuyên tiếp xúc với máy tính, công nhân may, công nhân bốc vác hoặc tài xế lái xe ô tô.
- Người thừa cân, béo phì.
- Người gặp tai nạn giao thông khiến cột sống bị chấn thương hoặc người đã từng trải qua phẫu thuật cột sống.
- Người có chế độ sinh hoạt không lành mạnh, lạm dụng chất kích thích hoặc ăn uống thiếu chất.
- Người có vấn đề về sức khỏe tâm thần như rối loạn âu lo hoặc trầm cảm.
- Người có người thân trong gia đình mắc các bệnh lý về thoái hóa cột sống.
Tại Việt Nam, ước tính 80% số người trên 50 tuổi gặp phải tình trạng vôi hóa hoặc thoái hóa đốt sống. Trong đó, tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao hơn nam giới.
3. Nguyên nhân gây ra bệnh lý
Thoái hóa đốt sống lưng có thể xuất phát từ những nguyên nhân sau:
Tuổi tác, lão hóa tự nhiên: Quá trình lão hóa tự nhiên là nguyên nhân hàng đầu khiến cột sống thắt lưng bị thoái hóa. Theo thời gian, chức năng và cấu trúc của xương khớp có xu hướng suy giảm.
Sai tư thế: Thoái hóa cột sống thắt lưng còn xuất phát từ thói quen sinh hoạt không đúng cách (ví dụ như đứng hoặc ngồi quá lâu ở một tư thế, ngủ sai tư thế hay mang vác nặng). Điều này khiến sụn khớp và đĩa đệm phải chịu áp lực quá tải trong thời gian dài. Hậu quả là sụn và phần xương dưới sụn bị tổn thương, đĩa đệm giảm hoặc mất tính đàn hồi, đồng thời dây chằng bao khớp bị xơ cứng.
Dinh dưỡng thiếu chất: Dinh dưỡng đóng vai trò rất lớn đối với sức khỏe cột sống. Do đó, chế độ dinh dưỡng thiếu cân đối hoặc bị rối loạn chức năng trao đổi chất cũng là những nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ mắc thoái hóa cột sống thắt lưng.
Thừa cân, béo phì: Cột sống thắt lưng là bộ phận phải chịu nhiều áp lực từ sức nặng của cơ thể mỗi khi di chuyển hoặc vận động. Chính vì thế, khi cân nặng càng tăng thì áp lực lên cột sống càng lớn, từ đó tăng nguy cơ thoái hóa.
Chấn thương: Khi cột sống bị chấn thương (té, ngã, va chạm,…) nhưng không được điều trị kịp thời và đúng cách cũng có thể dẫn đến tình trạng thoái hóa.
Các yếu tố khác: Một số yếu tố khác cũng làm gia tăng nguy cơ thoái hóa cột sống thắt lưng như di truyền, dị tật bẩm sinh, từng trải qua phẫu thuật cột sống…
4. Triệu chứng thoái hóa đốt sống thắt lưng
Các triệu chứng phổ biến của thoái hóa cột sống thắt lưng gồm:
Đau vùng thắt lưng: Đau vùng lưng dưới liên tục trong 6 tuần, có thể lan rộng xuống mông và hai chi dưới và gia tăng khi người bệnh vặn mình, nâng nhấc đồ vật hoặc thời tiết thay đổi. Các cơn đau có thể chia thành từng đợt và kéo dài.
Theo thống kê có hơn 70% dân số thế giới bị đau lưng ít nhất 1 lần trong đời. Những cơn đau kéo dài liên tục hoặc ngắt quãng ở lưng (chủ yếu vùng cột sống thắt lưng) không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động, làm việc mà…
Cứng cột sống, hạn chế vận động: Những cơn đau khiến cho người bệnh khó khăn khi vận động, không thể thực hiện các động tác như vặn mình, cúi người.
Tê bì chân tay: Triệu chứng này thường xuất hiện về đêm, sáng sớm hoặc khi thời tiết thay đổi, khiến người bệnh gặp nhiều bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày.
Tê bì chân tay là biểu hiện cảnh báo những bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn, có thể đe dọa đến sức khỏe của người bệnh. Thời gian đầu, bệnh không có nhiều biểu hiện đáng chú ý, dễ khiến nhiều người chủ quan và bỏ lỡ thời điểm điều…
Yếu hoặc teo cơ chi dưới: Thoái hóa cột sống thắt lưng có thể gây teo cơ chi dưới. Lúc này, nhóm cơ bị teo cũng trở nên yếu đi, người bệnh khó giữ thăng bằng khi đứng hoặc di chuyển. Đây cũng là biểu hiện cho thấy bệnh đang ở mức độ nghiêm trọng.
Khó kiểm soát bàng quang và ruột: Một trong những dấu hiệu và cũng là biến chứng của thoái hóa cột sống thắt lưng chính là không kiểm soát được bàng quan và ruột. Khi xuất hiện triệu chứng này, bệnh nhân cần đến bác sĩ để được kiểm tra càng sớm càng tốt.
5. Các biện pháp chẩn đoán bệnh
Để chẩn đoán nguyên nhân và tình trạng bệnh, bác sĩ có thể thực hiện các kiểm tra sau:
- Thăm khám lâm sàng để đánh giá tổng quan về tình trạng của người bệnh.
- Thực hiện các xét nghiệm hình ảnh: X-quang, chụp cộng hưởng từ (MRI) và chụp cắt lớp để xác định vị trí và mức độ tổn thương.
- Xét nghiệm tế bào máu ngoại vi và sinh hóa (nếu cần thiết) để kiểm tra nguy cơ xuất hiện biến chứng.
6. Cách điều trị thoái hoá cột sống thắt lưng
Có rất nhiều phương pháp điều trị thoái hóa cột sống thắt lưng, bao gồm:
6.1. Dùng thuốc giảm đau
Khi các cơn đau trở nên dữ dội và dai dẳng, nhiều bệnh nhân có xu hướng sử dụng các loại thuốc giảm đau ở cấp độ mạnh, chẳng hạn như thuốc giảm đau paracetamol, thuốc giãn cơ hoặc tiêm Corticosteroid tại chỗ,…
Với các loại thuốc giảm đau hiện nay, hầu hết người bệnh chỉ nhận thấy lợi ích giảm đau nhanh chóng, giá thành rẻ và dễ tìm mua. Tuy nhiên, nếu dùng thuốc trong thời gian dài có thể ảnh hưởng xấu tới sức khỏe và nếu ngừng thuốc sẽ bị tái đau. Hoặc thuốc Corticosteroid khi ngưng sử dụng đột ngột, giảm liều quá nhanh có thể gây ra tình trạng mệt mỏi, chóng mặt, chán ăn hoặc đau nhức các khớp.
Chưa kể, nếu lạm dụng thuốc kéo dài, các hệ lụy nguy hiểm có thể xảy ra như ù tai, loét thủng dạ dày, tụt huyết áp, khó thở hoặc suy giảm chức năng gan – thận. Do đó, dùng thuốc giảm đau chỉ hỗ trợ “lành bệnh” tạm thời, người dùng không nên quá phụ thuộc để ngăn ngừa những nguy hại cho sức khỏe.
Uống thuốc đau nhức xương khớp bị tác dụng phụ là tình trạng khá phổ biến, nếu lạm dụng trong thời gian dài còn dẫn đến nhiều tác hại nguy hiểm cho sức khỏe. Nhiều bệnh nhân đi khám ở phòng khám ACC chia sẻ, cứ thấy đau nhức xương…
6.2. Luyện tập phù hợp
Người bệnh có thể thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng như bơi lội, yoga hoặc đi bộ để tăng cường sức mạnh cơ bắp, đồng thời duy trì tính ổn định của cột sống. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và an toàn, người bệnh nên thực hiện các bài tập theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu.
Sau đây là một số bài tập yoga trị thoái hóa cột sống lưng, được hướng dẫn bởi chuyên viên Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng của Phòng khám ACC:
6.3. Châm cứu
Khi áp dụng châm cứu, các cơn đau ở thắt lưng sẽ nhanh chóng được xoa dịu. Tuy nhiên, hiệu quả giảm đau của phương pháp này chỉ là tạm thời bởi nguyên căn của thoái hóa cột sống vẫn chưa được điều trị tận gốc. Ngoài ra, người bệnh cũng cần cân nhắc chọn những địa chỉ châm cứu uy tín, có lương y được đào tạo bài bản để tránh “tiền mất, tật mang”.
Để chữa trị thoái hóa cột sống thì có rất nhiều cách không dùng thuốc, trong số đó có liệu pháp châm cứu. Tuy nhiên, có người giảm được triệu chứng của bệnh, nhưng cũng có người chẳng những không chữa được mà còn “tiền mất tật mang” sau châm…
6.4. Nắn chỉnh cột sống kết hợp Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng
Nhiều bệnh nhân thoái hóa cột sống thắt lưng đã tìm đến phương pháp Trị liệu Thần kinh Cột sống (Chiropractic) và thoát khỏi cơn đau nhanh chóng mà không cần dùng thuốc hay phẫu thuật. Đây là phương pháp điều trị bảo tồn dựa trên nguyên lý gắn kết giữa hệ thần kinh và cột sống, phương pháp này giúp chỉnh sửa cấu trúc cột sống bị sai lệch về vị trí tự nhiên, từ đó cải thiện tận gốc các bệnh liên quan tới thoái hóa cột sống.
Hiện nay, ACC là phòng khám đầu tiên áp dụng phương pháp Chiropractic trong điều trị thoái hóa đốt sống lưng. Cùng với đó, để giúp bệnh nhân nhanh chóng quay trở lại cuộc sống bình thường và đảm bảo hiệu quả điều trị dài lâu, phòng khám ACC còn kết hợp Chiropractic với Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng và liệu trình Pneumex PneuBack:
6.5. Phẫu thuật
Phẫu thuật là giải pháp cuối cùng được chỉ định nếu như các phương pháp trị liệu bảo tồn không mang lại hiệu quả, hoặc được áp dụng trong trường hợp thoái hóa cột sống thắt lưng diễn biến ở mức độ nghiêm trọng. Nhiều người cho rằng sau khi phẫu thuật thì bệnh được chữa khỏi tận gốc. Tuy nhiên, điều này là sai lầm vì phẫu thuật không thể giải quyết triệt để cơn đau, nhiều trường hợp mắc bệnh lý cột sống đã tái phát chỉ sau một thời gian điều trị.
Với bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật cột sống nhưng không thành công, nếu tiếp tục thực hiện ca phẫu thuật mới là điều không thể vì có thể gây suy giảm đề kháng, để lại nhiều di chứng nguy hiểm như nhiễm trùng, rối loạn đông máu, đau tim, đột quỵ hoặc tổn thương não.
7. Phòng ngừa thoái hóa đốt sống thắt lưng
Để phòng ngừa và giảm nguy cơ tái phát bệnh thoái hóa cột sống lưng, bác sĩ Wade Brackenbury (tổng giám đốc phòng khám ACC) khuyến khích người trẻ và người trung niên nên điều chỉnh lối sống dựa trên 5 nguyên tắc sau:
- Thay đổi chế độ dinh dưỡng, tăng cường bổ sung thực phẩm giàu vitamin D, Canxi, Magie để củng cố hệ xương chắc khỏe, duy trì tính linh hoạt cho cột sống.
- Giữ tư thế lưng thẳng khi ngồi học và làm việc. Nếu phải ngồi lâu thì sau mỗi 30 – 45 phút, hãy đứng dậy đi lại để thư giãn gân cốt.
- Người dưới 40 tuổi bị thoái hóa cột sống thắt lưng nhẹ có thể thực hiện các bài tập thể thao như đi bộ, thể dục dưỡng sinh hoặc bơi lội để tăng sức bền cho cơ và khớp.
- Xây dựng chế độ nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc và đúng giờ. Chú ý hạn chế căng thẳng quá mức hay mang vác vật nặng trong thời gian dài.
- Chủ động thăm khám, tầm soát cột sống định kỳ nhằm phát hiện và điều trị bệnh từ sớm, tránh để dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
- Khi xuất hiện các dấu hiệu đau nhức xương khớp bất thường, người bệnh cần gặp bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và áp dụng biện pháp can thiệp kịp thời.
Thoái hóa đốt sống lưng là căn bệnh xương khớp phổ biến của xã hội, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động và chất lượng sinh hoạt của bệnh nhân. Để chữa trị hiệu quả đốt sống lưng bị thoái hóa, người bệnh nên áp dụng các biện pháp nắn chỉnh cột sống sai lệch về vị trí tự nhiên như liệu pháp Trị liệu Thần kinh Cột sống tại ACC.
Đặt lịch hẹn
